برنج از سفره غذایی بخش بزرگی از جمعیت ایران خارج شده است و گروهی از مردم هم به جای برنج مشتری ضایعات آن شده‌اند.

این خلاصه سخنان دبیر انجمن واردکنندگان برنج است. مسیح کشاورز در یک مصاحبه به تجارت‌نیوز گفته است که «مصرف برنج خارجی در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ نصف شد و امسال هم روند کاهش مصرف ادامه دارد.»

او افزود: «سال ۹۸ حدود یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن برنج وارد شد، این در حالی است که واردات برنج خارجی سال گذشته به ۸۵۰ هزار تن رسید. کاهش مصرف برنج خارجی موجب شده، مصرف برنج‌های نیم‌دانه یا در اصطلاح برنج شکسته یا ضایعات برنج زیاد شود.»

ضایعات برنج هم‌اکنون به قیمت هر کیلوگرم ۲۲ تا ۳۰ هزارتومان به فروش می‌رسد و تجارت‌نیوز اعلام کرده که بخش بزرگی از جمعیت ایران مصرف‌کننده ضایعات برنج هستند.

مرکز آمار ایران در گزارش سال ۱۳۹۹ درباره سبد معیشت خانوار، برنج را صدرنشین افزایش قیمت‌ها در بخش خوراکی معرفی کرده بود. در سال ۱۳۹۹، قیمت برنج خارجی که عمده مصرف بازار ایران را شکل می‌دهد تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است.

قیمت برنج هندی در اسفند ۱۳۹۸ به‌طور متوسط ۹۷۰۰ تومان بوده است. این درحالی است که بنا به گفته دبیر انجمن واردکنندگان برنج قیمت این کالا هم‌اکنون در بازار ۲۶ تا ۳۰ هزار تومان است. مقایسه این دو قیمت نشان می‌دهد در ۱۴ ماه گذشته، قیمت برنج تا ۳۰۰ درصد افزایش داشته است. تورمی بیش از دو برابر آن‌چیزی که مرکز آمار ایران اعلام کرده است.

برنج ایرانی نیز که مصرف بخش محدودی از جامعه ایرانی را شکل می‌دهد در همین بازه زمانی حدود ۲۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است و از محدوده قیمنی ۲۰ تا ۲۴ هزار تومان به ۳۹ تا ۴۸ هزار تومان رسیده است.

پیش‌تر نیز انجمن واردکنندگان برنج به دولت هشدار داده بود که افزایش قیمت سبب شده تا اکثر مردم نتوانند برنج بخرند: «افزایش قیمت برنج باعث شده از جمعیت ۸۲ میلیون نفری مردم ایران فقط ۱۵ میلیون نفر بتوانند به راحتی برنج بخرند و از امکان مصرف این محصول مغذی برخوردار باشند.»

در این گزارش آمده بود که کاهش مصرف در اثر گرانی سبب شده تا واردات برنج به کشور هم تا ۵۰ درصد کاهش یابد: «در سال گذشته تا ۸۷۰ هزار تن برنج وارد کشور شد که اگر دولت هم ۲۰۰ هزار تن برای ذخایر احتیاطی وارد کرده باشد، واردکنندگان خصوصی ۶۰۰ هزار تن برنج وارد کرده‌اند؛ درحالی‌که در سال ۹۸، رقم واردات برنج یک‌میلیون و ۶۵۰ هزار تن بود. این مقایسه نشان می‌دهد پارسال ۵۰ درصد میزان نیاز هرساله کشور برنج وارد شده است.»

مسیح کشاورز در مصاحبه دیگری گفته بود که برخی مسئولان جمهوری اسلامی کاهش ۵۰ درصدی وارات برنج خارجی را نشانه ای از تغییر الگوی مصرف خانواده و روی‌اوردن به برنج‌های ایرانی می‌دانند. این در حالی است که برنج ایرانی به مراتب گرانتر از برنج خارجی است و خانواده‌ها توان خرید آن را ندارند: «مسئولان وقتی این اعداد و ارقام را کنار هم می‌گذارند و کاهش واردات و افت تقاضا را در بازار با هم مقایسه می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که مصرف‌کننده برنج وارداتی با گران شدن آن حتما به مصرف برنج ایرانی روی آورده؛ درحالی‌که این نتیجه‌گیری به اعتقاد من درست نیست؛ کسی که تا پارسال توان خرید برنج ایرانی را داشته، هنوز هم دارد، ولی کسی که مصرف‌کننده برنج وارداتی ۸ هزار تومانی بوده، طبیعتا از قدرت پرداخت هزینه بیشتر برای خرید برنج ایرانی برخوردار نبوده؛ چون اگر می‌توانست برای هرکیلو برنج ۲۶ تا ۳۰ هزار تومان هزینه کند از همان ابتدا برنج ایرانی می‌خرید. برای چنین کسی امروز، هم برنج ایرانی دور از دسترس است و هم برنج خارجی؛ در نتیجه برنج از سفره این فرد خارج شده و نکته مهم این است که هیچ جایگزینی هم برای برنج وجود ندارد.»